Zes uur ‘s ochtends op een mooie zaterdag. Hoewel dit de stad is die nooit slaapt, liggen de straten er verlaten bij. Binnen een uur heb ik een afspraak met Andrew Cote, de belangrijkste imker in New York City die zijn bijenkorven overal in de stad uitgestald heeft op daken. Ik kijk al enkele weken uit naar dit interview, omdat ik ontzettend geïntrigeerd ben door bijenteelt en een grote honing-fan ben. Dat gezegd zijnde ben ik deze ochtend toch een beetje gestresseerd. Bijen zijn niet mijn beste vrienden. De twee maal dat ik gestoken ben, waren de gevolgen vrij ernstig. Met een bang hartje trek ik naar mijn meest gewaagde gesprek tot nu toe.
Andrew is een vierde generatie imker die het vak van zijn vader leerde. Ik denk dat hij daarom de meest uitgelezen persoon is om over bijenteelt te praten. Hij vertelt me over hoe zijn vader hem het vak leerde en dat hij er daarom zo van houdt. Het herinnert hem aan thuis en de momenten met zijn vader. Je merkt meteen de diepgewortelde passie die Andrew heeft voor het vak.
Je komt uit een familie van imkers, maar had natuurlijk ook een ander vak kunnen kiezen. Wat heeft je toch over de streep getrokken om de traditie verder te zetten?
Ik hou gewoon van het volledige proces van bijenteelt. Je kan buiten werken en in contact staan met de natuur. Dat vind ik fantastisch. Ik hou zelfs van de steken. Die houden me nederig en herinneren me eraan dat ik slechts een mens ben van vlees en bloed.
Word je nog vaak gestoken door de bijen?
Ja, ik word bijna dagelijks gestoken. Ik heb al geprobeerd om met de bijen te overleggen om het niet meer te doen, maar ze luisteren niet naar me.
Doet het nog altijd pijn?
O ja, het is alsof je eerste liefje telkens opnieuw je hart breekt. De eerste, tweede, derde, de duizendste, het is nog altijd even pijnlijk. Bij honingbijen is het zo dat ze sterven als ze je steken. Dat is de enige troost die ik krijg wanneer ik gestoken word, dat de trut dood is. (lacht)
Wat zeg je tegen mensen met een angst voor bijen?
Als je bang bent van bijen, stel ik voor om uit de buurt te blijven van een bijenkorf, waar tienduizenden stekende schepsels in zitten. Dan is het probleem onmiddellijk opgelost. Je mag bijen niet verwarren met wespen, maar ze steken wel degelijk allebei. Er zijn in New York City alleen al 258 verschillende soorten wilde honingbijen waarmee je op elk moment in aanraking kan komen. Maar als mensen schrik hebben van een wereld met daarin een klein, vliegend, stekend insectje, dan hebben ze misschien wel professionele hulp nodig. (lacht)
Ik had gehoopt op een geruststellender antwoord, maar goed. We trekken naar boven op een gebouw van tien verdiepingen middenin Manhattan. Eenmaal boven krijg ik een imker hoed op en begint Andrew aan zijn controle.
Is dit je voltijdse job?
Ja, ik doe dit elke dag, behalve wanneer het regent. Ik werk met de bijen tussen maart en november. De andere maanden werk ik aan het materiaal of ik reis naar een ander land voor het project Bees Without Borders. Met dat project proberen we in derde wereldlanden mensen bijenteelt aan te leren, zodat ze er geld mee kunnen verdienen en zelf ook van de honing gebruik kunnen maken.
Hoe ziet je dag eruit?
Ik sta ontzettend vroeg op om meerdere redenen. De hitte, het verkeer en de parkeerplaatsen. Omdat ik in een stad zoals New York werk, moet ik me aanpassen. Ik probeer dus zo veel mogelijk te doen vóór andere mensen opstaan. Ik spendeer bijna de volledige dag aan het controleren van zo’n vijftig bijenkorven. Die staan verspreid over de hele stad, in een straal van ongeveer 80 kilometer. Ik zit dus heel vaak in de wagen. Mijn dagen bestaan uit het verzorgen van de bijen, een of twee keer per jaar honing oogsten, en verkopen van honing op de farmers market.
Waarom New York?
Ik was niet van plan om naar New York te komen en hier bijen te houden. Ik ben gewoon verhuisd naar New York en wou mijn imkerverleden niet zomaar achterlaten. Het was geen droom van me om bijenkorven te plaatsen op het dak van een van de duurste hotels in New York. Het is gewoon zo gegaan. Ik zag ook geen enkele reden waarom ik geen bijen in New York zou kunnen houden.
Hoeveel bijenkorven zijn er in New York?
Naar mijn schatting ongeveer vierhonderd, maar het is moeilijk om in te schatten omdat niet iedereen zijn bijen registreert. Ik heb er zelf ongeveer vijftig – op daken, balkons en in community gardens.
Is er een verschil tussen diegene op een dak en die op de grond?
Wel, die op de daken hebben minder last van beren. (lacht) Neen, serieus, Ik heb bijen in het noorden van de staat New York en die al zijn opgegeten door beren.
Kan je bijen overal plaatsen? Oké, niet binnen natuurlijk, maar zijn er nog andere factoren?
Oh ja, en ik heb trouwens ook bijen die binnen staan. Zolang ze een kleine opening naar buiten hebben, kunnen bijen overal zijn. De enige voorwaarde is dat ze voldoende voedsel hebben. Hier zitten we vlak bij de High Line waardoor ze voldoende eten hebben. Je hebt een miljoen bloemen nodig om een halve kilo honing te maken. Bijen hebben ongeveer honderd kilogram honing per korf nodig om te overleven. Mijn wiskunde is niet zo goed, maar dat zijn gigantisch veel bloemen!
Is er dan genoeg voedsel in New York voor die bijen?
Neen, het is een echt probleem voor ons. Neem nu Londen. In Londen zijn er op dit moment meer dan duizend bijenkorven en er is natuurlijk niet genoeg voedsel. De meeste bijen sterven daar dus aan hongersnood. Hier zijn er ook al bepaalde regio’s met problemen, waar er te veel korven te dicht bij elkaar staan. Rond Central Park is er natuurlijk geen probleem, maar ook daar komen er steeds meer korven bij. Het is logisch dat wanneer je je gebied moet beginnen delen, de kwaliteit van de honing van alle korven in de buurt naar beneden gaat. Er is een limiet op hoeveel korven er zouden mogen zijn in een bepaalde omgeving, maar helaas is er geen beperking. Er is geen enkele vorm van licentie of onderwijs omtrent bijenteelt in New York. Ik heb daar nochtans voor gepleit bij de stad, maar zij vonden het niet noodzakelijk.
Zijn er voor of nadelen aan bijenteelt in New York?
Veel mensen denken dat de luchtvervuiling een effect heeft op de honing, maar dat is naar mijn mening niet het geval. Het is tegenwoordig zelfs beter om bijen in een stad te houden. Op het platte land heb je namelijk het probleem van de insecticiden, waardoor veel bijen sterven. Dat is de reden waarom we in New York geen last hebben van Colony Colapse Disorder (de aandoening waardoor grote hoeveelheden bijen sterven).
Met jouw jaren ervaring, is er inderdaad een probleem met de bijen? Zijn er minder dan vroeger?
Ja, zonder twijfel is er een probleem. Bijen sterven in grote aantallen en er komen er niet genoeg bij. De oorzaken zijn te zoeken in het gebruik van pesticiden, genetisch gemanipuleerde zaden en parasieten, maar vooral hebzucht. Mensen doen nu eenmaal de vreemdste dingen voor het geld.
Whole foods gaf onlangs foto’s vrij van hoe hun winkel er zou uitzien, mochten er geen bijen meer zijn. Denk je dat het ooit zo ver komt?
Ik denk dat de kans reëel is. Zolang mensen twaalf maand aan een stuk avocado en aardbeien willen eten, ben je met vuur aan het spelen. Er gaat een moment komen waarop de bestuivers niet meer in staat zijn alle bloemen te bestuiven. Op dat moment hebben we een zeer ernstig probleem zoals te zien is op de foto’s.
Welke acties zouden helpen om dit te voorkomen?
Het zou vooral helpen om realistische regelgeving te hebben op pesticiden. Je moet geen groot genie zijn om te zien wat het probleem is. Wanneer je insecticiden gebruikt die insecten doden, zullen ook de insecten die voor de bestuiving zorgen eraan sterven. Zo simpel is het. Wat de Europese Unie nu beslist heeft, zowel op vlak van de pesticiden, als op vlak van de genetisch gemanipuleerde gewassen, zou in de Verenigde Staten ook moeten worden toegepast. Het probleem is dat de invloed van Monsanto op de regering ervoor zorgt dat zo’n verbod niet mogelijk is. Er is dus geen enkele kans dat dit in de Verenigde Staten zal gebeuren, toch niet in de directe toekomst.
Zorgt jouw werk met bijen voor een andere kijk op milieu problematiek?
Bijen zijn een beetje de kanarie in de koolmijn. Ze zijn barometers voor wat er gaat komen. Ze geven aan dat we serieuze problemen krijgen op vlak van voedsel. Het beïnvloedt mij op bepaalde manieren, maar ik ben er niet hevig mee bezig. Ik maak geen deel uit van milieuorganisaties. Ik ben gewoon heel gefocust bezig met mijn werk als imker. Ik hou er niet van om uit te zwermen naar onderwerpen buiten mijn vakgebied. Wat ik wel doe, is dagelijks mensen verwelkomen op daken waar mijn bijen staan. Ik beantwoord met veel plezier hun vragen, maar die plotse opstoot in fascinatie voor de bijen, vind ik gewoon heel vreemd.
Is honing gezonder dan suiker?
Ja, zeker. Wanneer je het vergelijkt met geraffineerde suiker, is honing een natuurlijkere zoetstof. Er is geen chemisch proces aan te pas gekomen. Het is een rauw en zuiver product dat al millennia bestaat. Het wordt vernoemd in alle grote religieuze boeken. Er is een reden waarom er in de bijbel niet gesproken wordt over suiker. Een tip voor mensen met pollenallergie: eet lokale honing. De bijen gebruiken de pollen van de bomen die de reactie veroorzaken voor de honing. Op die manier krijg je de pollen binnen zonder een allergische reactie. Het lichaam wordt daardoor immuun en vermindert de allergie.
Veganisten zijn tegen je, omdat honing afkomstig is van bijen en dus een dierlijk bijproduct is. Wat zeg je tegen hen?
Het ding met veganisten is dat het een eenzame soort is die makkelijk kan worden overmeesterd. (lacht) Neen, ik krijg bijna elke dag te maken met mensen die op Union Square (farmers market) me proberen te overtuigen om te stoppen met bijenteelt of zelfs giftige opmerkingen maken omdat ik honing verkoop. Ik geloof dat honing op een verantwoorde manier kan geoogst worden. Ik heb het gevoel dat veganisten een zuiver geweten zouden hebben, wanneer ze mijn honing eten. Ik dood mijn bijen niet. En als ze het echt niet willen eten, moet dat ook niet. Vaak klagen mensen over de prijs. Maar niemand is verplicht om mijn honing te kopen. Het is geen kankermedicijn. Het is gewoon heerlijke natuurlijke honing die super gezond voor je is en geen enkele artificiële stoffen bevat.
Wat zeg je tegen jonge mensen om hen geïnteresseerd te krijgen in bijenteelt?
Als je een hekel hebt aan geld: ga in de bijenteelt! Als je een klein fortuin wil verzamelen met bijenteelt, dan begin je gewoon met een groot fortuin en na enkele jaren hou je nog een klein fortuin over. (lacht) Neen, het belangrijkste is dat ze eerst ontzettend veel boeken lezen, vooraleer ze hun handen plakkerig maken in een bijenkorf.
Wat vind je zelf het leukste aan je job?
Het zaligste is de geur van een bijenkorf, de wax en de honing. Het kalme gezoem van gezonde bijen op een mooie lente ochtend, dat is onschatbaar. Wanneer ik bezig ben met een bijenkorf, ben ik heel gefocust. Dat is een soort meditatie voor me. Je verliest jezelf in de korf. Je denkt aan niets anders dan de bijtjes en de honing, daar hou ik van.
Een paar dagen later breng ik nog een bezoek aan de farmers market waar Andrew zijn honing verkoopt. Op de flesjes staat uit welke buurt de honing vandaan komt. Ik vraag Andrew of er verschil is tussen de verschillende buurten. “De Manhattan-honing heeft een hogere huurprijs, de Brooklyn-honing heeft meer karakter en de Westchester honing heeft betere scholen.” Ik ga voor de Brooklyn-honing en ik kan je verzekeren dat het een zalige zoete zonde is.
Op de Vooruit in Gent staan er ook bijenkorven op het dak.
Voor cursussen in Gent kan je terecht bij de Gentse imkers.
Voor een cursus bij u in de buurt, surft u best naar het Informatiecentrum Voor Bijenteelt.
