Licht is een wonderlijk iets. We danken ons hele bestaan aan de zon, en sinds de uitvinding van de elektriciteit – en zeker de gloeilamp – is ook kunstmatig licht niet meer uit ons leven weg te denken.
Daarbij gebruiken we onze controle over kunstlicht steeds meer op een duurzamere manier. En al is Thomas Edison’s uitvinding daarbij in de verdoemenis geraakt, hij zal wellicht goedkeurend knikken bij het zien van de nieuwe ontwikkelingen.
Waarom verlichting?
De tijd dat we gingen slapen – of hoogstens een kaars lieten branden – zodra de nacht viel, is al eeuwen gepasseerd.
Inmiddels draait de wereld 24 uur per dag, 7 dagen op 7, en is de rol van kunstlicht logischerwijs alleen maar toegenomen.
Tegenwoordig biedt het ons veiligheid, comfort en gezelligheid. Het doet dienst in onze straten en huizen, op de werkvloer en op school.
Licht helpt te vermijden dat we onze auto’s ‘s nachts gebruiken als kermisattractie en dat we – slaperig maar hoognodig – niet de badkuip voor het toilet aanzien. Dat wil zeggen: als we indirect, niet verblindend licht gebruiken natuurlijk 🙂
We genieten bovendien allemaal van een mooi verlicht interieur of van sfeerverlichting in de tuin. We plaatsen graag de juiste spots op ons nieuwe schilderij of dimmen de lichten ‘s avonds voor een intiemere sfeer. Met andere woorden; licht is steeds meer een luxe.
Ook word er steeds meer aandacht besteed aan de juiste verlichting voor persoonlijke of professionele doeleinden. Geknutsel aan de hobbytafel vraagt bijvoorbeeld om een andere inval en lichtsterkte dan ‘geknutsel’ in een operatiezaal (waar de lichtinval maar beter goed kan zijn).
En het gaat verder dan het praktische alleen, ook op gevoels- en fysiologisch niveau blijkt licht een niet te onderschatten invloed op ons uit te oefenen. Het trefwoord is daarbij ‘geoptimaliseerde licht’.
Welke invloed heeft licht op de mens?
Geestelijke prestaties
Het is inmiddels wetenschappelijk bewezen dat geoptimaliseerd (op een specifieke taak afgestemd) licht ons denken en handelen positief kan beïnvloeden.
Studenten kunnen zich langer concentreren en leveren betere prestaties als men gebruik maakt van een lichtbron die natuurlijk (zon)licht simuleert.
Wie herinnert zich bijvoorbeeld niet de suffe uren in het leslokaal onder het véél te scherpe en vermoeiende licht van de tl-lampen?
Ook op de werkvloer leidt het tot betere resultaten.
Genezingsproces
Sommige ziekenhuizen erkennen bovendien het belang van licht bij het genezingsproces van hun patiënten. Niet in de laatste plaats omdat het ook je gemoedstoestand kan verbeteren. (zie ook interactief led-plafond op intensive care)
Therapeutische werking
Zo heb je ongetwijfeld wel eens gehoord van lichttherapie, een medische behandeling waarbij de ogen dagelijks en gedurende een bepaalde tijd worden blootgesteld aan kunstlicht dat de intensiteit en het spectrum van zonlicht evenaart, de zogenoemde daglichtlampen.
Lichttherapie is van toepassing op verschillende kwalen, gaande van huidziekten (zoals eczeem en psoriasis) tot futloosheid, depressies en slaaptekort.
Een gebrek aan natuurlijk licht beïnvloedt ons hele fysiologische systeem, en dan met name de afscheiding van serotonine en melatonine. Respectievelijk een neurotransmitter en slaaphormoon. Zie ook het boek Perfect slapen in 7 stappen.
Zodra die twee zich tekort gedaan voelen gaan de lichamelijke – en geestelijke – poppen dan ook vaak aan het dansen.
Een overvloed aan kunstmatig licht betekent dus niet dat we geen tekort kunnen hebben. Niet voor niets hebben landen als Finland – waar de zon zich ‘s winters letterlijk maanden niet laat zien – het hoogste zelfmoordcijfer van Europa. Ook personen die overdag slapen en ‘s nachts werken kunnen vroeg of laat te maken krijgen met de gevolgen van te weinig natuurlijk (zon)licht.
Maar laten we het gezellig houden en de moderne verlichting eens van naderbij bekijken.
Kleurtemperatuur
Van belang bij geoptimaliseerd licht is de kleurtemperatuur. Wit licht bestaat namelijk uit een combinatie van kleuren, en bovendien zijn niet alle kleuren wit hetzelfde.
Licht met een lage kleurtemperatuur (en een hoger aandeel rood) wordt door de mens als warmer ervaren, terwijl een hoger aandeel blauw eerder koud en zakelijk(er) aanvoelt.
Afhankelijk van je bezigheid of het doel is het afstemmen van de kleurtemperatuur dus een goed idee. De kleurtemperatuur wordt uitgedrukt in Kelvin (K). Wit, warm en ontspannend licht is ± 2700 K, daglicht zo’n 5500 K en hard en koel wit een slordige 6500 K.
Vroeger had men het idee dat led te koel was, maar ondertussen is het in alle mogelijke tinten wit en andere kleuren verkrijgbaar.
Multi-color
Spelen met kleurtemperatuur en kleurveranderingen is natuurlijk helemaal te gek. Bijzonder fraai is dan bijvoorbeeld de Philips Hue; een set led-lampen die je in de bestaande fittingen kan draaien plus een bridge* die je vervolgens aansluit op je wifi-router.
Daarna kan je via en een app op je iPhone of tablet naar hartenlust de gewenste kleur en/of kleurtemperatuur instellen. Altijd, overal en eventueel getimed!
Je kan bijvoorbeeld heerlijk wakker worden met dezelfde (opkomende) intensiteit en temperatuur als daglicht, in een mum van tijd een romantische sfeer creëren of het tegenovergestelde voor een zakelijk gesprek.
Kortom, zowel voor professionele als privé-aangelegenheden een handig hebbeding.
*Een bridge is een ronde schijf die fungeert als verbinding tussen je wifi -router en de bediening van het systeem.
